Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι που τα άτομα υιοθετούν για να αποφύγουν το πένθος τους και οι παρακάτω είναι οι πιο κοινοί:
Αυτός που μεταθέτει το πένθος
Ο «Μετατοπιστής» είναι το άτομο που «αφαιρεί» τη θλίψη από την απώλεια και μεταθέτει τα συναισθήματα αυτά προς άλλες κατευθύνσεις. Δεν του είναι εύκολο να αναγνωρίσει τι συμβαίνει και παραπονιέται για τις δυσκολίες στην εργασία του ή στις σχέσεις του με τους άλλους. Άτομα με αυτό το μοτίβο στο πένθος μπορεί να αναστατώνονται συχνά και έντονα για «ασήμαντα» πράγματα. Κάποια έχουν έντονη πικρία για τη «ζωή» ενώ σε ακραίες μορφές είναι γεμάτα μίσος και βιώνουν μια εξουθενωτική κατάθλιψη. Οι προσωπικές τους σχέσεις είναι δύσκολες.
Αυτός που αντικαθιστά
Το άτομο που αντικαθιστά “αποσύρει” τα συναισθήματα από τη σχέση που έληξε είτε από χωρισμό, είτε από θάνατο και τα «επενδύει» πρόωρα σε μια άλλη σχέση.
Υπάρχει η αίσθηση από τους γύρω του ότι «δεν αγαπούσε πραγματικά», αλλά αυτή δεν είναι η αλήθεια. Αντίθετα επειδή αγαπούσε πραγματικά δεν αντέχει τον πόνο και κινείται σε ένα μοτίβο αποφυγής και αντικατάστασης με σκοπό να αντέξει την επώδυνη πραγματικότητα
Ο αναβλητικός τύπος
Το άτομο που αναβάλει πιστεύει ότι αν καθυστερήσει την έκφραση της θλίψης αυτή θα «εξαφανιστεί» από μόνη της. Δυστυχώς συμβαίνει το αντίθετο, καθώς η καταπίεση στην ουσία συσσωρεύει τη θλίψη. Καθώς το άτομο πιστεύει ότι «κάνει κάτι λάθος» κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με τον πόνο, αναβάλλει εκ νέου σε σημείο που πολλές φορές η έκφραση να είναι εκρηκτική και να φοβίζει το άτομο.
H αναβολή είναι συχνά αυτόματη διαδικασία, αλλά κάποια άτομα μπορεί να αναγνωρίσουν το μοτίβο του και να πουν: «Απλά δεν θέλω να θρηνήσω τώρα. Θα διαλέξω την ώρα που θα το κάνω» Ωστόσο, η πλειονότητα των ανθρώπων δεν γνωρίζει ότι αναβάλλουν το έργο της θλίψης τους. Ξεκινούν αυτό το μοτίβο αποφυγής αθόρυβα και γρήγορα, και η κοινωνία συχνά τους επιβραβεύει επειδή “τα πάνε πολύ καλά.”
Το άτομο που ελαχιστοποιεί
Ο «διανοούμενος» είναι το άτομο που έχει επίγνωση των συναισθημάτων θλίψης, αλλά, όταν τα αισθάνεται, κάνει ότι μπορεί για να τα ελαχιστοποιήσει μέσω της εκλογίκευσης. Αυτό το άτομο προσπαθεί να αποδείξει στον εαυτό του ότι «δεν είναι πραγματικά επηρεασμένο» από την απώλεια αφού υπάρχουν «σωστοί λόγοι για αυτό*». Αν τους παρατηρήσουμε θα δούμε ότι μιλούν για το «πόσο καλά τα πάνε».
Καθώς μετατρέπουν μια συναισθηματική εμπειρία σε διανοητική διαδικασία κατά την οποία οι λέξεις υποκαθιστούν την έκφραση των συναισθημάτων τα άτομα αυτά προσπαθούν να αποφύγουν τον πόνο με κάθε κόστος.
*Παραδείγματα τέτοιων εκλογικεύσεων είναι: «Ήταν μεγάλη σε ηλικία», «ξεκουράστηκε», «Το ίδιο ήθελε και εκείνη» κοκ
Το άτομο που παίρνει ουσίες
Ο χρήστης χημικών ουσιών είναι το άτομο που χρησιμοποιεί αλκοόλ και/ή άλλα ναρκωτικά (συνταγογραφούμενα ή μη) για να αποφύγει το έργο του πένθους. Δεν είναι τυχαίο ότι η κατάχρηση χημικών ουσιών αποτελεί κοινό πρόβλημα για πολλούς άνθρωποι που θρηνούν. Η εμπειρία δείχνει ότι η κατάχρηση χημικών ουσιών είναι το πιο επικίνδυνο μοτίβο αποφυγής που μπλοκάρει το έργο του πένθους για χρόνια
Αυτός που χρησιμοποιεί την εργασία
Το άτομο που χρησιμοποιεί την εργασία ως μέσο αποφυγής για το πένθος αρχίζει και επενδύει υπερβολικά σε αυτήν. Διαμορφώνει μια πραγματικότητα στην οποία δεν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος ούτε για σκέψεις ούτε για συναισθήματα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι πολλοί άνθρωποι ενθαρρύνονται «να κρατιούνται απασχολημένοι» περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση αφού έχουν την «αποδοχή» των άλλων για αυτό ιδίως αν είναι άντρες
Αυτός που ξοδεύει
Το άτομο ξοδεύει ακαταλόγιστα χρήματα στην προσπάθεια του να αποφύγει τα συναισθήματα που πένθους. Ο Alan Wolfet αναφέρεται σε αυτό το μοτίβο ως : “θεραπεία λιανικής πώλησης”.
Η βραχυπρόθεσμη ανακούφιση που επιφέρει αυτό το μοτίβο καταλύεται όταν το άτομο πάρει την ειδοποίηση να πληρώσει από την τράπεζά του. Τα οικονομικά προβλήματα που προκύπτουν βάζουν σε έναν φαύλο- κύκλο τον άνθρωπο ανάλογο με αυτόν του εξαρτημένου
Ο ταξιδιώτης
«Τι κακό έχει να ξεφύγω με ένα ταξίδι;» ρωτούν, και τα άτομα που αποφεύγουν το θρήνο υιοθετούν το μότο: «Άσε την θλίψη πίσω σου». Κάποιοι δεν περιορίζονται μόνο στο να «κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι αλλά αλλάζουν τον τόπο διαμονή τους πράγμα το οποίο επιφέρει δευτερογενείς απώλειες από τα συστήματα υποστήριξης και τις ανακουφιστικές ρουτίνες που έχουμε ανάγκη σε περιόδους απωλειών
Το άτομο που τρώει
Το άγχος που δεν αναγνωρίζουμε (και άρα δεν φροντίζουμε) διεγείρει το κέντρο της πείνας στον εγκέφαλο. Λαχτάρα, καταναγκασμός και ταυτόχρονα η αδυναμία του ατόμου να σταματήσει να τρώει ικανοποιεί μια ασυνείδητη επιθυμία: Να γεμίσει το κενό μέσα του. Η αύξηση βάρους και τα προβλήματα υγείας που την συνοδεύουν περιπλέκουν το πένθος και το θρήνο.
Το άτομο που αποφεύγει το πένθος τρώγοντας είναι μία όψη του νομίσματος με την πλήρη άρνηση του ατόμου να φάει στην άλλη όψη
Οι σταυροφόροι
Τα άτομα που μετατρέπουν τη θλίψη σε μια υπερβολική και πρόωρη εμπλοκή με έναν σκοπό προσπαθούν επίσης να αποφύγουν τα επώδυνα συναισθήματα του πένθους
Όπως και οι εργασιομανείς έτσι και οι σταυροφόροι έχουν συνήθως τη στήριξη των άλλων που βλέπουν μια «δύναμη» των ανθρώπων να «προχωρήσουν» και όχι την πραγματική αιτία που είναι η ανάγκη τους να αποσπάσουν την προσοχή τους από τα συναισθήματά τους.
Η αιώνια θλίψη
Με έναν περίεργο τρόπο τα άτομα που είναι “αιώνια θλιμμένα” και έχουν αγκαλιάσει πολύ σφιχτά το πένθος τους υποφέρουν από το φόβο τους να επιστρέψουν στη ζωή και να θρηνήσουν αυτήν ακριβώς την κατάσταση. Το να αποχαιρετήσουν εκ νέου το αγαπημένο άτομο και να το ενσωματώσουν…ζώντας.
Όταν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να παραμείνουμε ανοιχτοί θα συνδεθούμε με το βαθύτερο εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας. Θα είμαστε αυθεντικοί και δεν θα θέλουμε τίποτε λιγότερο. Όσο επώδυνο και αν είναι.
* Το κείμενο είναι δανεισμένο από τον τοίχο της Νάνσυς Ψημενάτου (Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας) στο facebook και έχει ως πηγή έμπνευσης την πείρα της ως Σύμβουλος πένθους και το βιβλίο Living in the shadow of the ghosts of grief του Alan Wolfelt
Natassas Blog 